Bệnh tiểu đường không chỉ ảnh hưởng đến đường huyết mà còn kéo theo hàng loạt biến chứng nguy hiểm, trong đó loét da – đặc biệt ở bàn chân – là một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, vết loét có thể dẫn đến nhiễm trùng, hoại tử, thậm chí phải cắt cụt chi. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này? Làm thế nào để phòng tránh?
Bệnh tiểu đường và những biến chứng thầm lặng
Tiểu đường (đái tháo đường) là bệnh lý rối loạn chuyển hóa, đặc trưng bởi lượng đường (glucose) trong máu cao hơn mức bình thường. Nguyên nhân do thiếu hụt hoặc đề kháng với insulin, một loại hormone giúp đưa glucose từ máu vào tế bào để tạo năng lượng.
Theo thời gian, lượng đường trong máu tăng cao kéo dài gây tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm tim, thận, mắt, dây thần kinh và da.
Tại sao người bệnh tiểu đường dễ bị loét da?
Lưu thông máu kém
Ở người mắc tiểu đường, mạch máu bị thu hẹp hoặc tổn thương, khiến máu khó lưu thông đến các chi dưới. Khi đó, da và mô tại bàn chân hoặc các vị trí chịu áp lực không được nuôi dưỡng đầy đủ, dẫn đến da khô, nứt nẻ và dễ bị tổn thương. Khi đã xuất hiện vết loét, thiếu máu nuôi làm cho quá trình lành vết thương chậm hơn bình thường rất nhiều.
Tổn thương thần kinh ngoại biên
Đường huyết cao lâu ngày có thể làm tổn thương hệ thần kinh, gây mất cảm giác ở chân tay. Người bệnh không cảm nhận được đau rát hay chấn thương nhỏ, từ đó bỏ qua các vết xước, mụn nước, vết cắt nhỏ, để chúng phát triển thành vết loét sâu và lan rộng.
Nhiễm trùng dễ xảy ra
Với hệ miễn dịch suy yếu do tiểu đường, người bệnh rất dễ bị vi khuẩn, nấm tấn công vết thương. Nhiễm trùng ở bệnh nhân tiểu đường tiến triển nhanh, dễ gây mưng mủ, hoại tử, thậm chí nhiễm trùng huyết nếu không kiểm soát tốt.
.jpg)
Vết loét tiểu đường thường xuất hiện ở đâu?
Vị trí phổ biến nhất là bàn chân, đặc biệt ở các điểm chịu áp lực như gót chân, ngón chân, lòng bàn chân hoặc mép chân. Ngoài ra, vết loét cũng có thể xuất hiện ở mắt cá, mu bàn chân.
Một số dấu hiệu cảnh báo sớm bao gồm:
- Da đỏ, nóng tại chỗ
- Xuất hiện mụn nước, mủ hoặc mảng da sẫm màu
- Đau nhức, rát hoặc ngứa ran (ở giai đoạn đầu tổn thương thần kinh)
- Vết thương nhỏ nhưng lâu lành
Nguy cơ khi không điều trị kịp thời
Loét da do tiểu đường không chỉ là vấn đề ngoài da. Nếu không điều trị sớm, người bệnh có thể đối mặt với:
- Nhiễm trùng lan rộng
- Hoại tử mô mềm
- Viêm xương tủy
- Cắt cụt ngón chân, bàn chân hoặc cả chi
Thống kê cho thấy, 85% trường hợp cắt cụt chi ở bệnh nhân tiểu đường có liên quan đến vết loét chân không được điều trị đúng cách.
Hướng dẫn phòng ngừa loét da do tiểu đường
Kiểm soát đường huyết chặt chẽ
Đây là yếu tố quan trọng nhất giúp giảm nguy cơ biến chứng. Người bệnh nên:
- Dùng thuốc đúng chỉ định
- Kiểm tra đường huyết thường xuyên
- Theo dõi HbA1c định kỳ mỗi 3 tháng
Chăm sóc bàn chân hàng ngày
- Kiểm tra bàn chân mỗi ngày để phát hiện bất kỳ vết xước, mụn nước hay vùng da bất thường.
- Rửa chân bằng nước ấm, lau khô kỹ, đặc biệt giữa các kẽ ngón.
- Dưỡng ẩm da chân bằng kem không gây kích ứng.
- Tránh đi chân trần, lựa chọn giày dép thoải mái, không chèn ép bàn chân.
Lối sống lành mạnh
- Ăn uống điều độ, hạn chế đường và chất béo xấu.
- Tăng cường rau xanh, thực phẩm chứa chất xơ và omega-3.
- Vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày như đi bộ, đạp xe nhẹ.
- Ngưng hút thuốc lá – vì thuốc lá làm giảm lưu lượng máu đến chi.
Khi nào cần đến bác sĩ?
Ngay khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở chân hoặc da, đặc biệt nếu:
- Vết thương không lành sau 3-5 ngày
- Có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng, đỏ, mủ, sốt
- Cảm giác tê bì hoặc mất cảm giác ở chân
Đừng chờ đợi đến khi quá muộn – phát hiện sớm là chìa khóa cứu lấy bàn chân và cả cuộc sống.
Kết luận
Loét da do tiểu đường là một trong những biến chứng nguy hiểm, âm thầm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh.Việc kiểm soát đường huyết tốt, chăm sóc da, đặc biệt là chăm sóc bàn chân đúng cách sẽ giúp người bệnh sống khỏe mạnh, tránh xa các biến chứng nặng nề.
Hãy chủ động thăm khám định kỳ và thực hiện lối sống lành mạnh để bảo vệ cơ thể khỏi "cái bẫy" mang tên biến chứng tiểu đường.
Xem thêm => Cao dán trị lở loét
