Vết loét lạnh là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa

Vết loét lạnh là gì và vì sao nhiều người lại dễ mắc phải tình trạng này? Đây là một bệnh lý da liễu phổ biến do virus herpes simplex gây ra, thường xuất hiện quanh môi với những mụn nước nhỏ gây khó chịu, đau rát và mất thẩm mỹ. Nếu không được hiểu rõ và chăm sóc đúng cách, vết loét lạnh có thể tái phát nhiều lần, thậm chí dẫn đến biến chứng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng cũng như cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

Vết loét lạnh là gì?

Vết loét lạnh (hay herpes môi, mụn rộp) là những mụn nước nhỏ chứa dịch, thường xuất hiện quanh môi, khóe miệng hoặc vùng da gần miệng. Nguyên nhân chính gây nên tình trạng này là virus herpes simplex (HSV), trong đó HSV-1 phổ biến hơn.

Các mụn này ban đầu khiến người bệnh có cảm giác ngứa rát, sau đó sẽ vỡ ra, rỉ dịch, đóng vảy và thường tự lành sau khoảng 2-3 tuần. Điểm đáng chú ý là vết loét lạnh có khả năng lây lan nhanh chóng thông qua tiếp xúc gần như hôn hoặc việc sử dụng chung đồ dùng cá nhân như cốc uống nước, khăn mặt hay dao cạo với người đang nhiễm virus. Chính vì vậy, đây là bệnh lý gây khó chịu và có nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng.

Nguyên nhân vết loét lạnh

Nguyên nhân chính dẫn đến vết loét lạnh là do virus Herpes simplex, trong đó HSV-1 là tác nhân phổ biến nhất gây tổn thương quanh môi và miệng. Một số trường hợp ít gặp hơn có thể xuất phát từ HSV-2, thường liên quan đến quan hệ tình dục. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus sẽ tồn tại lâu dài trong các tế bào thần kinh ở trạng thái tiềm ẩn và không bị loại bỏ hoàn toàn. Khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc cơ thể gặp các yếu tố kích thích như căng thẳng, sốt, mệt mỏi, thay đổi nội tiết, phơi nắng quá mức hay bị cảm lạnh, virus có thể tái hoạt động và gây nên những đợt bùng phát vết loét lạnh mới.

Triệu chứng của vết loét lạnh

Sau khi đã hiểu vết loét lạnh là gì, người bệnh thường muốn biết những dấu hiệu đặc trưng của tình trạng này. Thực tế, sự hình thành và phát triển của vết loét lạnh diễn ra qua nhiều giai đoạn kế tiếp nhau:

• Giai đoạn ban đầu: Trước khi mụn nước xuất hiện, người bệnh thường cảm thấy ngứa ran, châm chích hoặc hơi tê quanh môi. Một vài ngày sau, những nốt nhỏ, cứng và đau bắt đầu hình thành.

• Giai đoạn nổi mụn nước: Các nốt mụn chứa dịch trong, mọc thành cụm ở viền môi. Trong một số trường hợp, chúng có thể xuất hiện ở vùng mũi, má hoặc thậm chí bên trong khoang miệng.

• Giai đoạn loét - đóng vảy: Mụn có thể hợp lại, vỡ ra và tạo thành vết loét nông, rỉ dịch. Sau đó, chúng nhanh chóng khô lại và đóng vảy trước khi tự lành.

Mức độ biểu hiện của vết loét lạnh còn phụ thuộc vào cơ địa và vị trí virus tấn công. Ngoài vùng môi và miệng, tổn thương đôi khi xuất hiện ở niêm mạc sinh dục. Các đợt bùng phát đầu tiên thường nặng hơn, kéo dài khoảng 2-3 tuần, trong khi những lần tái phát sau thường ngắn và nhẹ hơn.

Ngoài triệu chứng tại chỗ, người bệnh có thể kèm theo sốt, đau họng, nhức đầu, đau cơ hoặc sưng hạch bạch huyết. Ở trẻ dưới 5 tuổi, các vết loét trong miệng dễ bị nhầm với mụn rộp miệng, trong khi thực chất không phải lúc nào cũng do virus herpes simplex gây ra.

Biến chứng của vết loét lạnh

Mặc dù đa số trường hợp vết loét lạnh có thể tự khỏi, nhưng đôi khi bệnh vẫn gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu virus herpes lây lan đến các cơ quan khác hoặc gặp người có hệ miễn dịch yếu. Các biến chứng có thể bao gồm:

• Viêm giác mạc herpes: gây đau, đỏ mắt, mờ mắt, nếu tái phát nhiều lần có thể để lại sẹo giác mạc và dẫn đến giảm thị lực hoặc mù lòa.

• Viêm da herpes (eczema herpeticum): thường gặp ở người có bệnh chàm da, virus lan rộng gây tổn thương da nghiêm trọng.

• Viêm não do herpes: hiếm gặp nhưng nguy hiểm, có thể gây co giật, rối loạn ý thức, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

• Viêm màng não do herpes: xuất hiện ở một số ít trường hợp, gây đau đầu, cứng gáy và buồn nôn.

• Nhiễm herpes sơ sinh: trẻ sơ sinh bị lây từ mẹ trong quá trình sinh có thể gặp tổn thương da lan tỏa, viêm phổi, viêm não, đe dọa tính mạng.

Cách điều trị vết loét lạnh

Thông thường, vết loét lạnh có thể tự lành trong khoảng 2-3 tuần. Tuy nhiên, hầu hết người bệnh đều mong muốn rút ngắn thời gian hồi phục để giảm cảm giác đau rát và khó chịu. Mặc dù hiện nay chưa có phương pháp nào loại bỏ hoàn toàn virus herpes simplex, nhưng nhiều biện pháp điều trị đã được áp dụng để tăng tốc độ lành bệnh, kiểm soát triệu chứng và hạn chế tái phát.

• Thuốc kháng virus: được kê đơn dưới dạng uống hoặc bôi ngoài da. Thuốc uống thường cho hiệu quả cao hơn, giúp giảm thời gian bùng phát và ngăn ngừa tái phát nhiều lần.

• Điều trị hỗ trợ: sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt không kê đơn (như Paracetamol, Ibuprofen) khi có biểu hiện đau nhức hoặc sốt.

• Chườm lạnh: áp khăn lạnh hoặc đá bọc vải lên vùng da bị loét để làm dịu cảm giác nóng rát.

• Dược liệu và bổ sung: thoa gel nha đam (lô hội) giúp làm mát, hoặc dùng thực phẩm chức năng chứa lysine có thể hỗ trợ giảm tần suất tái phát.

• Kem bôi OTC và miếng dán vết loét: các loại kem giảm đau hoặc kem chứa thành phần làm khô vết loét giúp hạn chế dịch tiết và đẩy nhanh quá trình đóng vảy. Bên cạnh đó, có thể tham khảo miếng dán vết loét của Dr. Dư Tuy, sản phẩm hỗ trợ bảo vệ bề mặt tổn thương, duy trì độ ẩm tối ưu và thúc đẩy quá trình tái tạo mô.

Lưu ý: Việc sử dụng các loại thuốc trên cần có sự thăm khám và chỉ định của bác sĩ, người bệnh không nên tự ý mua và dùng để tránh tác dụng phụ.

Phòng ngừa vết loét lạnh

Sau khi tìm hiểu vết loét lạnh là gì và cách điều trị, việc phòng ngừa đóng vai trò quan trọng để giảm tần suất tái phát và hạn chế lây lan cho người xung quanh. Một số biện pháp hữu ích có thể áp dụng hằng ngày gồm:

• Giữ vệ sinh cá nhân: rửa tay thường xuyên, đặc biệt sau khi chạm vào vùng miệng.

• Tránh tiếp xúc gần khi có mụn nước: không hôn, không dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn, dao cạo râu, son môi hoặc cốc uống nước.

• Bảo vệ môi khỏi ánh nắng: sử dụng son dưỡng có chỉ số chống nắng (SPF) để giảm nguy cơ tái phát.

• Tăng cường sức đề kháng: duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý và tập luyện thể dục đều đặn.

• Giảm căng thẳng: stress là một trong những yếu tố kích hoạt virus tái hoạt động, vì vậy cần có lối sống cân bằng.

Các câu hỏi thường gặp về vết loét lạnh

1. Vết loét lạnh có lây không?
Có. Virus HSV có thể lây qua tiếp xúc trực tiếp (hôn, ôm), dùng chung đồ dùng cá nhân hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ mụn nước.

2. Vết loét lạnh kéo dài bao lâu thì khỏi?
Thông thường, một đợt bùng phát sẽ kéo dài 2-3 tuần. Các triệu chứng có thể nhẹ hoặc nặng tùy vào lần đầu nhiễm hay tái phát.

3. Khi nào cần đi khám bác sĩ vì vết loét lạnh?
Nếu vết loét kéo dài hơn 3 tuần, tái phát nhiều lần trong năm, xuất hiện gần mắt hoặc gây đau nhức dữ dội thì nên đi khám để được chỉ định điều trị phù hợp.

4. Có cách nào chữa khỏi hoàn toàn vết loét lạnh không?
Hiện nay chưa có phương pháp loại bỏ hoàn toàn virus herpes. Điều trị chỉ giúp giảm triệu chứng, rút ngắn thời gian lành bệnh và hạn chế tái phát.

Kết luận

Qua bài viết trên, chắc hẳn bạn đã hiểu rõ hơn nguyên nhân vết loét lạnh, triệu chứng, biến chứng cũng như cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Dù không quá nguy hiểm, nhưng bệnh có thể gây khó chịu, tái phát nhiều lần và tiềm ẩn rủi ro nếu không được kiểm soát đúng cách.

Nếu bạn đang gặp tình trạng loét lạnh và muốn được tư vấn điều trị an toàn, hiệu quả, hãy liên hệ ngay với Dr. Dư Tuy để được thăm khám và nhận phác đồ phù hợp cho từng trường hợp.